In monohybride kruisingen met geslachtsgebonden factoren kunnen intermediaire fenotypen alleen voorkomen bij vrouwelijke individuen. Het blijkt dat in interfasekernen van vrouwelijke individuen één van de X-chromosomen wordt geïnactiveerd. Dit is terug te vinden als chromatine-lichaampje of lichaampje van Barr. Het verklaart voor een deel de levensvatbaarheid van intersexen als XXXY. Het aantal Barr-lichaampjes is nl. steeds het aantal X-chromosomen minus 1.
Het verklaart ook het vlekkenpatroon van schildpad- óf lapjespoezen die heteroygoot zijn voor een geslachtsgebonden vachtkleurgen met de allelen donker en geel. De gele delen zijn gegroeid uit cellen waarin het X-chromosoom met het allel voor donkere kleur is geïnactiveerd, en vice versa. Met in vitro cultures is aangetoond dat de inactivatie irreversibel is. Des te vroeger deze inactivatie gebeurt tijdens de klievingsdelingen van de zygote, des te grover wordt de vlakverdeling bij de poesjes. Katertjes kunnen uiteraard alleen een donkere of een gele hebben, omdat het Y-chromosoom geen bijdrage levert in deze vachtkleur.
Opm.: Bij lapjespoezen speelt ook nog een bontfactor mee die, ofschoon dominant, witte invullingen veroorzaakt, maar die eigenschap is niet-geslachtsgebonden. Schildpadpoezen zijn gelekte vrouwtjes zonder wit.
De vachtkleur bij katten wordt bepaald door een X-chromosomaal gen, waarbij GG een geel, Gg een lapjes- en gg een zwarte poes oplevert. Zo levert G- een gele en g- een zwarte kater.
Een zwarte kater wordt gekruist met een aantal schilpadpoezen. Het grote aantal vrouwtjes uit de F1 wordt daarna teruggekruist met de vader. Hoe ziet de F2 er qua genotypen en fenotypen (met fracties) uit?
Generaties Genotypen Fenotypen P Gg x g - schildpadpoes x zwarte kater gameten (1/2 G + 1/2 g) x (1/2 G + 1/2 -) F1 1/4 Gg + 1/4 gg + 1/4 G - + 1/4 g - 1/2 v.d. vr. schildp. + 1/2 v.d. vr. zwart +
1/2 v.d. mann. geel + 1/2 v.d. mann. zwartF1 vr. x Pman (1/2 Gg + 1/2 gg) x g - (1/2 sch. + 1/2 zw.vr.) x (zw. mann.) gameten (1/4 G + 3/4 g) x (1/2 g + 1/2 - ) F2' 1/8 Gg + 3/8 gg + 1/8 G - + 3/8 g - dus 1/4 v.d. vr. is sch.p. + 3/4 v.d. vr. is zw. en
1/4 v.d. mann. is geel + 3/4 v.d. mann. is zwart
M.v.g. van G. Nevenzel.
Vorige pagina - Inhoudsopgave - Volgende pagina