Spierdystrofie

VERDWIJNTRUC MET RNA HELPT MUIZEN MET ZIEKTE VAN DUCHENNE

Muizen die lijden aan de ziekte van Duchenne zijn met een slimme vorm van chemotherapie van deze erfelijke spierziekte af te helpen. De aandoening ontstaat door een fout in het gen voor het eiwit dystrofine die de synthese daarvan halverwege blokkeert. De verdwijntruc bestaat eruit dat antisense-RNA het defecte deel van het gen markeert en uitknipt zoals een filmmonteur een mislukte scène verwijdert. Er ontstaat dan een dystrofinemolecuul dat weliswaar korter is, maar echter genoeg werkt om de spieren grotendeels te herstellen. Het onderzoek is waarschijnlijk een belangrijke stap op weg naar een therapie voor Duchenne-patïenten, maarwelicht ook voor ziekten die op een soortgelijke mutatie berusten. (Nature medicine, online 7 juli).

De spierdystrofie van Duchenne komt bij ongeveer één op de 3500 jongens voor. Doordat dystrofine ontbreekt worden hun spieren gestaag zwakker. De ziekte is ongeneeslijk en de meeste patiënten overlijden rond hun twintigste. Pogingen om Duchenne te behandelen met gentherapie-mislukten, omdat het gen te groot is.

Dat bracht Britse onderzoekers op het idee om het veel kleinere antisense-RNA te gebruiken. Het dystrofine-gen bestaat uit stukken coderend DNA (exons) die worden afgewisseld met stukken die niet voor eiwit coderen (introns). De ziekteverwekkende mutatie zit in een van de exons.

Als de eiwitsynthese begint, wordt het hele gen, inclusief de introns, gekopieerd in pre-messenger RNA (pre-mRNA). Daaruit worden de introns afgesplitst en de exons aan elkaar geplakt. Zo ontstaat het definitieve messenger RNA dat als matrijs voor de eiwitsynthese dient. Door het gemuteerde exon als intron te vermommen, kan het tijdens des splicing worden weggewerkt. Daarvoor dient antisense RNA: een synthetisch RNA waarvan de basenvolgorde zo is gekozen dat het zich in het pre-mRNA complementair aan het exon met de mutatie bindt. Aldus vermomd wordt dat exon voor een intron aangezien en uitgeknipt. Wat dan, ontstaat is een dystrofine waar een stukje tussenuit is, maar dat wel functioneert.
(Huup DASSEN]

M.v.g. G. Nevenzel.

Overzicht van onderwerpen.