Ziekte van Lyme - Borreliose

Lyme-ziekte.
Vroeger bekend onder epidemische gewrichtsontsteking (artritis).

Etiologie:
Spirocheet, dunne kurkentrekkervormige bacterie, die behoort tot het geslacht Borrelia, familie Treponemataceae, orde Spirochaetales. De spirocheet (Borrelia burgdorferi) komt voor in teken (Ixodes spp., zoals I. dammini, I. pacificus en in Europa I. ricinus) die leven op verschillende (kleine) zoogdieren en vogels. De ziekte wordt overgebracht door een steek van een teek. Tot 14 % van deze tekensoort blijkt besmet met Borrelia burgdorferi.
Komt o.a. voor bij personen die voor beroep (boswachters, veldwerkers) of voor ontspanning frequent verblijven in gebieden (bos, duinen) waar teken voorkomen.

Symptomen:
De aandoening kent net als syfilis een drietal stadia:

1. Het eerste stadium wordt gekenmerkt door het als heel kenmerkend voor deze borreliose (pathognomonisch) beschouwde erythema chronicum migrans, een zich op de plaats van de beet langzaam uitbreidende rode ring, die uiteindelijk na enkele weken tot maanden vanzelf verdwijnt. Kan gepaard gaan met koorts, moeheid, hoofdpijn, spierpijn (myalgie), gewrichtspijn (artralgie).
2. In het tweede stadium staan neurologische en cardiale symptomen centraal, als na enkele dagen tot maanden ontsteking van de hersen/ruggenmergsvliezen (meningitis), zenuwuitval, het zgn. Banwarth-syndroom en hartblock optreden.
3. In het derde stadium manifesteren zich gewrichtsontsteking (artritis), het naar de uiteinden toe rood worden van armen en benen (acrodermatitis chronica atrophicans) met daarna verschrompeling, opnieuw gevolgd door neurologische verschijnselen.

Het symptomencomplex is voor het eerst beschreven in 1975 tijdens een epidemie van een seronegatieve artritis in het plaatsje Old Lyme in Connecticut, USA. Burgdorfer isoleerde de bacterie als eerste in 1982.
Het Banwarth-syndroom noemt men ook wel de neuro-borreliose van het tweede stadium, omdat een heel zwikje neurologische verschijnselen zich dan voordoen.

Epidemiologie:
Ziekte komt in bepaalde streken epidemisch voor; ook in Nederland is de ziekte niet zeldzaam.

Laboratoriumonderzoek:
Geen leukocytose. Histologie huidlaesies infiltraat van lymfocyten en histiocyten; gewrichtsexsudaat bevat granulocyten en/of monocyten en lymfocyten.

Diagnose:
Kweek van bloed, liquor, huidlaesie.

Serologisch onderzoek:
Indirecte immunofluorescentie; ELISA (enzyme-linked-immunosorbent-assay); complementbinding; in de acute fase IgM-antistoffen.

Therapie:
Benzylpenicilline of tetracycline; in hardnekkige gevallen het cefalosporine ceftriaxon i.v. (= Rocephin)

---

Artikelen

• Marga van Zundert (2003) De teek is op oorlogspad. N&T 7/8, p. 20-26.

• Angelique Rondhuis. 2000. Vorige zomer honderd mensen in de Stedendriehoek besmet door 'lyme'-teken. Gelders Dagblad. 3 juni. p.LB1STA. k.1-7.

• M.K.E. Nohlmans e.a. (1990). Voorkomen van Borrelia burgdorferi in Ixodus ricinus in Nederland. Tijdschrift voor Geneeskunde, 134, p.1300-1302.

• Geneeskundige Hoofdinspectie van de Volksgezondheid (GHI). 1990. Lymeziekte, een borreliose. GHI bulletin.
  Eindredactie GHI, Postbus 5406, 2280 HK Rijswijk, tel. 070-3405979.

M.v.g. G. Nevenzel.

Overzicht van onderwerpen.