- Huup Dassen (2009) - Scheiding tussen hartkamers ontstaat door één regeleiwit.
NRC 5 sept. 2009, p. W.7 (Zie hieronder) - Berber Rouwé (2002). Eiwitsymfonie in een bakkersgist. Volkskrant 12 jan. p. 3W.
Niet zozeer de genen definiëren een organisme, maar het samenspel van eiwitten die ze voorschrijven. Simpel gist geeft daarvan een eerste indruk. - Sander Voormolen (2001). Op naar de eiwitten.
NRC 25 aug p. 39 - Martine Seegers (2001), Voor goud geeft eiwit geheimen prijs.
Bionieuws 9, 12 mei, jrg. 11, p. 6 - Marcel aan de Brugh. 1999. Spaghetti op de post. Günther Blobels
ontdekking van het moleculair adreslabel.
NRC. 16 okt. p.55. k.1-6.
Een levende cel maakt soms wel 5 miljoen eiwitten per minuut. Hoe komen die allemaal op hun plaats van bestemming? Via een moleculair adreslabel. Celbioloog Günther Blobel kreeg de Nobelprijs voor de ontdekking van deze labels.
Scheiding tussen hartkamers ontstaat door één regeleiwit
Zoogdier- en vogelharten hebben twee hartkamers of ventrikels. Die van kikkers en andere amfibieën slechts één. Bij reptielenharten komen tussenvormen voor. Die worden bepaald door de activiteit van één genetische factor tijdens de embryonale ontwikkeling. Onderzoekers in San Francisco hebben dit ontdekt. Hun werk werpt niet alleen nieuw licht op de evolutie van het hart, maar ook op het ontstaan van sommige aangeboren hartafwijkingen bij mensen (Nature, 3 september).
Vogels en zoogdieren hebben vanuit het hart aparte bloedstromen naar de longen en naar de rest van het lichaam. Daarmee wordt vermenging van zuurstofarm en zuurstofrijk bloed voorkomen. Dat is 'nodig' omdat deze warmbloedigen relatief veel zuurstof verbruiken en met een gescheiden longcirculatie het zuurstofrijke bloed ten volle kunnen benutten.
 |
In de ene hartkamer van koudbloedige amfibieën treedt altijd enige vermenging van zuurstofrijk en zuurstofarm bloed op.
De eveneens koudbloedige reptielen staan evolutionair tussen de amfibieën en de vogels in. Krokodillen hebben duidelijk gescheiden hartkamers, maar bij andere reptielen is de scheiding afwezig of onvolledig. Om deze verschillen beter te begrijpen bekeken de onderzoekers de activiteit van het gen voor de transcriptiefactor Tbx5, een eiwit dat andere genen aan- of uitzet.
Bij zoogdierembryo's is de activiteit ervan in de linker harthelft hoog en rechts laag. De grens tussen beide gebieden is zeer scherp en precies op die grens ontstaat het gespierde septum dat beide hartkamers scheidt.
In amfibieën is Tbx5 ook actief, maar gelijkmatig verdeeld over de hele toekomstige hartkamer. Er ontstaat dan
geen septum.
Bij de roodwangschildpad (een reptiel) vonden de onderzoekers een tussenvorm. Aanvankelijk lijkt de
Tbx5-activiteit op die bij amfibieën, maar op een gegeven moment wordt de activiteit links
groter dan rechts. Het activiteitsverschil ontstaat dus later en is daardoor minder groot
dan bij zoogdieren. Een partieel septum is het resultaat.
Met muizenproeven bewezen de onderzoekers dat Tbx5 essentieel is voor septumvorming.
De onderzoekers willen nu achterhalen hoe de verschillen in Tbx5-activiteit ontstaan. Wellicht leidt dat tot de oorzaak van een tamelijk veel voorkomende aangeboren hartafwijking waarbij kinderen worden geboren met één hartkamer of een onvolledig septum.
Huup Dassen