Achternamen op J
Jacobs: 'van Jacob', patroniem met genitief s. Jacob(us) een zeer populaire roepnaam met een onzekere etymologie.
Jahweh: (Spr. jahwè) Volgens de van Dale is de naam de vocalisatie (met klinkerinvulling) van de Hebreeuwse naam van God, die echter niet mag worden uitgesproken (Jhwh). Let wel, hierin staan geen klinkers (vocalen). Vormvarianten zijn: Jahwe en Jehova. Jehova is een onjuiste interpretatie van de Hebreeuwse schrijfvorm (1593 ‹Lat. Jehova(h)).
Jan Fokkelman schreef hierover in de NRC van 23 okt 2004 op p. 15 o.a. het volgende:
De echte naam van God luidt 'Jahwè' (omwille van de klank schrijf ik dit één keer met een accent grave). Dat deze eigennaam recht van bestaan heeft wordt al gauw duidelijk, als ik hem in drie contexten van primair belang plaats: de taal zelf, de namenvoorraad van de Hebreeuwse bijbel (het zogeheten onomasticon), en een cruciale tekst eruit.De naam jahwe is een kerngezonde taalvorm die zich strikt houdt aan de regels van klank- en vormleer en "Hij doet zijn" betekent. Het is een imperfectum (derde persoon mannelijk enkelvoud) van een groep zwakke werkwoorden die in sommige posities hun lange slotklinker laten vallen. Als we dat op jahwe toepassen, krijgen we jahw.
Zodra je deze vorm probeert uit 'te spreken, kom je vrijwel automatisch uit op de (internationale) vorm yahu (spr. jáhoe).
Raak! Dit is de vorm die honderden malen in de eigennamen van mensen staat als tweede helft. Je krijgt dan Eli-jahoe, Adoni-jahoe, Jesja-jahoe.
Meestal worden deze vormen nog iets ingekort, wat de bekende spellingen Elia, Adonia, Jesaja oplevert.Daarmee belanden we in context nummér 2: het onomasticon. De bijbel is een boek van tienduizend namen, een ware schatkamer. De wereld van de Oudheid was uiterst religieus, en de meerderheid van de eigennamen weerspiegelt dat.
Zij zijn de geloofsuitspraak van ouders die zojuist een kindje hebben gekregen. Zij zeggen dan bijvoorbeeld "Jahwe heeft [ons dit kind] gegeven" (Netanyahu), of "God is [ons] genadig geweest" (Chanan-El).Deze namen zijn een volledig en werkwoordelijk zinnetje, en je kunt de volgorde van onderwerp plus gezegde ook omdraaien. Dan wordt jahoe soms jeho-, maar veel vaker jo-, nog korter dus; we herkennen Jo-nathan, El-chanan.
Namen als Joab en Joël zijn een compleet naamwoordelijk zinnetje, ze zeggen respectievelijk "Jahwe is [mijn hemelse] vader" en "Jahwe is [de ware] God".
God (korte vorm: El) is als onderwerp in zulke naamgeving zo vanzelfsprekend dat hij vaak wordt weggelaten. De namen Isaak en Jakob zijn ook werkwoordsvormen in het imperfectum, en hebben El als virtueel subject: "hij lacht [ons kindje toe]" en "hij bescherme".
Het grote aantal namen heeft de vertalers een extra klus bezorgd: hoe moet je namen transcriberen? Semitische talen als Hebreeuws en Arabisch hebben een reeks medeklinkers die wij niet kennen. De zoon van Abraham is jits-chaaq, maar deze zorgvuldige transcriptie is natuurlijk erg onpraktisch, en dus heet hij in de vertaling uit 1951 Isaäc en tegenwoordig Isaak.
janmaat - matroos
Jansen, Janssen: verbastering van 'Janszoon', een patroniem bij de roepnaam Jan. Jan van Johannes van het hebreeuws Johanan 'Jahweh is genadig'.
In Ned. staat deze achternaam op plaats 8.
jarde - tuin, van 'gaarde'
jat - straat(je)
Jeenenga, Jeeninga: Fries patroniem met de betekenis 'de nakomelingen van Jeene'. Jeene is een fri. vorm van Johannes. Zie -inga.
Jelena: Meisjesnaam met de betekenis 'stralend licht'.
Jinaan: (Spr. Djienáan) Marokkaanse meisjesnaam met de betekenis 'paradijs, tuin'.
Johnson: Meest voorkomende naam in Chicago; vgl. Jansen, afleiding van Johannes.
Jong: Eigenschapsnaam voor het 'jongere lid' van het gezin in tegenstelling tot het (gelijknamige) 'oudere' lid van het gezin of de familie.
Sporadisch komt het voor dat er een 'jonge, onervaren persoon' wordt bedoeld.
Er zijn heel wat verschillende vormen van deze eigenschapsnaam, bijv. (de) Jonge, Jonk, Jung, Jungk, Young, le Jeune etc.
De Jong is de meest voorkomende achternaam in Nederland.
Jonge, de: Zie Jong.
Jonk: Zie Jong. Jonk, mnl. jonc, is de gewestelijke vorm van jong in de betekenis van 'jonggeboren mens' (zowel van meisjes als jongens gezegd), maar men kon er ook (affectief) (kroon)prins mee bedoelen.
Van de 482 geturfde telefoonbezitters (1996) met de naam Jonk wonen er 352 in NH en van deze weer 184 in Volendam, m.a.w. het is een kernnaam (z.a.).Jovanoviç: Meest voorkomende familienaam in Belgrado; afgeleid van Johannes. Zie zoon.
Inleiding + letteroverzicht