Het maken van een sectorwerkstuk

Handleiding voor leerlingen

door Frans Wagenaar in Niche, jrg. 32, nr. 5 van oktober 2001, p. 9-11.

Als leerlingen de gemengde of de theoretische leerweg van het vmbo volgen, moeten ze als onderdeel van het schoolexamen een sectorwerkstuk maken. Dat is nieuw en vaak moeilijk voor hen.
Frans Wagenaar schreef, gebaseerd op zijn ervaring en die van collega's, een handleiding voor leerlingen.
Met speciale dank aan collega's van Het Willem van Oranje College te Waalwijk. Bij dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van de ervaringen die zij opgedaan hebben in het kader van het netwerk sectorwerkstuk.

Met een sectorwerkstuk kan je laten zien dat je in voldoende mate de algemene vaardigheden beheerst. Dit zijn de vaardigheden die je bij alle vakken nodig hebt. Voor je vervolgopleiding zijn juist deze vaardigheden belangrijk.
Uit onderzoek blijkt dat planning en inzet de belangrijkste factoren voor succes zijn.
Dat is niet zo gek:

Stel niet uit tot morgen, wat je vandaag kunt doen. Maar wat is het lekker als je kunt zeggen: ik heb het gisteren al gedaan.
Daarnaast is het ook belangrijk dat je kunt samenwerken, gericht informatie kunt zoeken, kunt presenteren.
Veel leerlingen weten weinig van hun vervolgopleiding af. Het sectorwerkstuk is een prima manier om iets te weten te komen van de sector waarin je denkt verder te leren.

Je moet tenminste twintig uur aan het sectorwerkstuk werken. Je kunt er alleen een 'voldoende' of een 'goed' voor halen. Het telt dus niet mee in het cijfer van een afzonderlijk vak.
Tenminste twintig uur, betekent dit 'hoe meer hoe beter'? Nee, als je zoveel tijd extra aan dit werkstuk besteedt, dat je met het andere werk in de knoop komt, dan heb je het ook niet goed gedaan. Beter met een voldoende voor je sectorwerkstuk slagen dan met een 'goed' zakken. Plannen zorgt ervoor dat je weet waar je mee bezig bent.

Logboek
Daarom moet je bij het maken van ret sectorwerkstuk een logboek bijhouden. Met dit logboek kan je beoordelen hoe je bezig bent. Je leraar weet dat dan ook en zo kan je ondersteund worden. Als het nodig is word je gecorrigeerd.
Daarbij komt dat je de informatie van dit logboek nodig hebt bij de opdracht 'gedocumenteerd schrijven' in het centraal examen Nederlands. Met deze opdracht doe je dus twee dingen voor je examen:

  1. je maakt een sectorwerkstuk,
      hierbij wordt beoordeeld wat je gemaakt hebt en hoe je het gedaan hebt
      je haalt een voldoende of een goed;
  2. je maakt een logboek,
      je neemt dit mee naar het examen 'gedocumenteerd schrijven'
      dit cijfer telt mee in het cijfer voor Nederlands.

Verschillende vormen
Bij het woord werkstuk denk je al gauw aan een boekje met informatie, plaatjes, tekeningen, krantenknipsels enzovoort. Dat kan wel, je kunt over zo'n traditioneel werkstuk een spreekbeurt houden. Dat hoeft niet, je kunt het ook heel anders aanpakken. Je kunt namelijk ook

Je ziet, je moet Dat gaat niet vanzelf en is ook niet eenvoudig. Maar je wordt wel geholpen en begeleid.
Je moet geregeld aan je begeleider laten zien waar je mee bezig bent. Als je vastzit, blijf daar niet te lang mee lopen, maar overleg met je begeleider. Die denkt met je mee en geeft je adviezen. Soms kan je met kleine aanwijzingen makkelijk weer verder, soms moet je een stapje terug doen. Zo weet je wel dat je op de goede weg bent.
Heel veel succes met het maken van het sectorwerk stuk.

Een logboek
voor het
sectorwerkstuk
in stappen

Stap 1: Met wie?

Ga je alleen werken of samen met iemand anders?

Schrijf op waarom je alleen gaat werken of gaat samenwerken.
Schrijf ook op welke samenwerkings-afspraken je hebt gemaakt.

Stap 2: Over wat?

Waar heb je belangstelling voor?
Denk hierbij aan je vervolgstudie en beroepskeuze, denk aan actuele onderwerpen die aansluiten bij je sector.

Kies een onderwerp en schrijf op waarom je dit onderwerp gekozen hebt.

Stap 3: Voor wie?

Wat je ook onderzoekt en wat je ook maakt, het moet gepresenteerd worden. Je kunt kiezen voor een presentatie voor je eigen klas. Je kunt ook denken aan een lagere klas of de basisschool waar je op gezeten hebt. Misschien wil je een presentatie houden in een verzorgingsinstelling, of voor de bezoekers van de open dag van jouw school, ... Het kan allemaal.

Schrijf op aan wie je gaat presenteren en waarom je voor die groep kiest.

Stap 4: Wat precies?

Zonder een goede vraagstelling is het onmogelijk een goed product te maken. Je moet naar een bepaald probleem vragen. Het moet dus een vraag zijn. Kijk uit dat die vraag niet te algemeen is.

Je moet vanaf het begin weten wat je bedoeling van de presentatie is.
Er zijn verschillende type onderzoeksvragen:

  • beschrijvende: op basis van onderzoek beschrijf je een situatie;
  • vergelijkende: je presenteert overeenkomsten en verschillen binnen een onderwerp;
  • verklarende: je zoekt antwoord op de vraag: 'hoe komt het dat ...'?;
  • waardebepalende: je zegt wat jij van een onderwerp vindt;
  • voorspellende: je onderzoekt hoe iets in de toekomst zal kunnen zijn;
  • probleemoplossende: je probeert op basis van onderzoek een (stukje van een) probleem op te lossen.

Schrijf de hoofdvraag van je sectorwerkstuk op.

Stap 5: Wat allemaal?

Nu je weet waarover je werkstuk zal gaan, moet je bedenken waar je allemaal mee te maken hebt. Je moet bedenken welke deelvragen aan de hoofdvraag vastzitten. Dit is lastig. Je moet nu een aantal deelvragen kiezen waarmee jij het onderwerp gaat uitdiepen. Een handige manier kan zijn je af te vragen, welke hoofdstukken je werkstuk zal hebben. Elk hoofdstuk gaat dan over een deelvraag.

Schrijf de deelvragen van je sectorwerkstuk op en geef bij elke deelvraag een korte toelichting.

Stap 6: Welke vorm?

Nu je onderwerp en onderzoeksvraag vaststaan, kies je de vorm van de presentatie: een schriftelijk verslag, collage, proefopstelling, diaklankbeeld, fotoreportage, website enzovoort.
Kies wel een vorm waarvan je weet dat het zal lukken.

Schrijf de vorm van je sectorwerkstuk op en leg uit waarom je voor die vorm gekozen hebt.

Stop: overleg
En nu moet je in ieder geval even overleggen met je begeleider. Ben je op de goede weg?

Stap 7: Zo doen we het

Nu pas ben je zover dat je kunt bepalen wat je precies gaat doen. En waarom ga je het zo doen? Je kunt hierbij denken aan:

  • hoe ga je op verschillende manieren informatie verzamelen;
  • hoe ga je gegevens die je gevonden hebt inventariseren en ordenen;
  • hoe ga je de presentatie voorbereiden;
  • hoe ga je het verslag maken?
Je zet deze activiteiten onder elkaar. Dan denk je hoeveel tijd je nodig hebt voor elk onderdeel. Reken uit hoeveel weken je de tijd hebt tot je het eindproduct moet presenteren. Bepaal in welke volgorde je met de deelvragen aan de slag gaat. Misschien kunnen dingen tegelijkertijd gebeuren, misschien moet het een op het ander wachten? Wanneer gaat wie aan welk onderdeel werken.

Schrijf de ingeroosterde data op. Gebruik hierbij je agenda.

Zorg ervoor dat je op het eind weinig te doen hebt. Er valt altijd wel iets tegen, er is altijd wel iets waar je niet op gerekend hebt. Een goede planning met goede afspraken is een goed begin. En een goed begin is het halve werk.

Handig: Overleg
Het is handig dit plan van aanpak met je begeleider door te spreken.
Ook als je met de uitvoering begint, maak je in ieder geval een afspraak met je begeleider voor een zijn-wij-goed-bezig-gesprek.

Stap 8: Doen wat bedacht is

Houd goed de afspraken bij die je maakt.

Het is helemaal niet gek om in een vaste vergaderstructuur te werken. Agenda opstellen, wie leidt de vergadering en wie notuleert?

Aan de slag totdat het werkstuk klaar is.

Stop: overleg
En nu moet je in ieder geval overleggen met je begeleider. Je laat zien wat je wilt presenteren.
Moeten er toch nog dingen gebeuren of kan je echt met de presentatie beginnen?

Stap 9: Wie wat wanneer en hoe bij de presentatie?

Schrijf precies op hoe je je werkstuk gaat presenteren.

Stap 10: Kom nu maar kijken!

Controleer alles, zorg dat alles klaar is de dag voordat je de presentatie gaat houden. Op het allerlaatste moment nog dingen moeten doen, is meestal niet zo goed voor je zenuwen.

stap 11: Hoe ging het?

Schrijf op wat je publiek ervan vond en wat je docent ervan vond. Schrijf ook op wat jij zelf van de presentatie vond.

Stap 12: En nu terugkijken op het hele project

Lees nog eens wat je opgeschreven hebt bij stap 1 t/m 6. Had je het toen anders moeten doen?

Schrijf op wat jij ervan geleerd hebt, want dat was natuurlijk de bedoeling dat je er iets van geleerd hebt!

En ... heb je ook een beter idee gekregen van wat jij gaat doen na het vmbo?
Hopelijk wel.

Eindelijk inleveren

Controleer:

Lever nu je werk samen met het stappen-logboek in bij je docent.

En nu maar afwachten of de beoordeling 'goed' of 'voldoende' is ...

Frans Wagenaar is medewerker van de Cito-groep.

Informatie over sectorwerkstukken met ervaringen uit het Sleutelnetwerk Examendossier en Sectorwerkstuk. Zie hiervoor vmbo-examengids. De groep Exact van dit netwerk heeft in het afgelopen jaar mooie producten ontwikkeld. De informatie op deze site over het sectorwerkstuk is als volgt ingedeeld:

Overzicht