4H BIOLOGIE VOOR JOU

4H - BIOLOGIE VOOR JOU 4H-2.3 Opdracht 8.

De hormonale regeling van de menstruatiecyclus.
Voor het verloop de menstruatiecyclus beginnen we doorgaans te tellen bij de eerste dag van de menstruatie. Dit moment is heel goed vast te stellen omdat dit de eerste dag is waarbij bloedverlies vanuit de baarmoeder optreedt. Ongeveer 14 dagen daarna vindt de ovulatie plaats.
De eerste 12 dagen van de menstruatiecyclus produceert de hypofyse FSH en LH, daarna neemt FSH af en LH tijdelijk toe.
De uitleg wordt hieronder tabellarisch weergegeven aan de hand van navolgende schets. De verhoudingen kloppen voor geen meter. De hypofyse is ongeveer zo groot als een erwt, de eierstok ongeveer als een hazelnoot en de baarmoeder zo groot als je eigen vuist. (Om geen jaloezie bij de jongens te wekken: "Zij hebben een prostaat ter grootte van een kleine walnoot, een golfbal".)
Heel misleidend in de tekening is dat verschillende stadia van rijping naast elkaar getekend zijn. Je moet het je als volgt voorstellen. Op de plaats waar de ovulatie plaats heeft groeit een Graafse follikel, barst ter plekke open en neemt op diezelfde plaats weer in grootte af.

HVK = hypofyse-voor-kwab
HAK = hypofyse-achter-kwab
FSH = follikel-stimulerend-hormoon
LH = luteïniserend hormoon
E = eicel
GF = Graafse follikel
GL = geel lichaam
+ = stimulerend
+++ = sterk stimulerend
- = remmend

FSH stimuleert de rijping van de follikels.

FSH + LH stimuleren de productie van oestrogenen door de wand van de rijpende follikels.

Oestrogenen zorgen voor de aanleg + groei van een nieuw baarmoederslijmvlies tot een dikte van ongeveer 5 mm.
Met enige vertraging stimuleren de oestrogenen tot extra productie van LH.

Dit extra LH zorgt op de 14^e dag voor de ovulatie + de ombouw van de follikelcellen tot gele-lichaam-cellen.
De cellen van het gele lichaam gaan progesteron produceren.
1. Progesteron zorgt voor het voedsel- en klierrijker worden van het baarmoederslijmvlies. Het bereikt een dikte van 7 mm of iets meer.
In de borsten worden de melkklierkwabjes gestimuleerd. De borsten zwellen iets. Dit kan soms aanleiding geven tot een tijdelijk gevoel van spanning in de borsten tijdens de tweede helft van de menstruatiecyclus.
2. Progesteron vormt een sterke rem op de afgifte van FSH en LH.
Doordat de LH-productie wordt gestopt is ook de onderhoudsstimulans voor het gele lichaam weg.
Een verdwijnend geel lichaam betekent ook een verdwijnende progesteron-productie.
Als progesteron als onderhoudsprikkel van het baarmoederslijmvlies begint weg te vallen treedt verkramping op in de bloedvaatjes van het baarmoederslijmvlies. Dit luidt de menstruatie in.
Als het gele lichaam geheel verdwenen is en dus ook de progesteronproductie is geëindigd, is dus ook de rem weg van de FSH- en LH-productie.
De cyclus kan opnieuw beginnen met FSH- en LH-productie.
Nu het geheel nog een keer in een animatie.

Bij zwangerschap blijft de progesteronproductie wel in stand, terwijl toch de LH-productie, die moet zorgen voor een blijvend geel lichaam, is onderdrukt. Hoe kan dat?
Circa 5 dagen na de ovulatie en bevruchting nestelt het embryo zich al in. Het embryo zelf zorgt voor een vervanger van LH. Deze vervanger is HCG (Humaan Chorion Gonadotropine). HCG zorgt dat het gele lichaam nog ongeveer drie maanden (16 weken) blijft doorgroeien.
Het chorion is het buitenste vlokkenvlies en vormt mede de placenta. Vanaf 12 weken na de bevruchting begint de placenta zelf aan de progesteronproductie. (Trouwens ook aan de oestrogeenproductie.)
Er zit dus een behoorlijke overlapping in het beginnen van de placenta (12 wk) en het stoppen van het gele lichaam (16 wk).
Toch gebeurt het nog al eens dat de placenta te laat begint en het gele lichaam te vroeg stopt. Er is dan een tekort aan progesteron. Er volgt dan een menstruatie + foetus. Dit noemen we een spontane abortus.

Met vriendelijke groet aan klas 4H van G. Nevenzel.

Overzicht